Otkrijte lepotu Škoda postera kroz istoriju

Škoda Auto slavi 130 godina od osnivanja i Škoda Storyboard ističe ključne momente iz istorije brenda kroz jedinstvene predmete iz arhiva i kolekcija muzeja. Ovog puta, pogledaćemo postere i brošure kreirane za izvozna tržišta, koji, uprkos lepog umetničkog dizajna, otkrivaju priču o izazovnom i teškom periodu cele zemlje.

4. 7. 2025 Škoda svet Dizajn

Dan nakon završetka Drugog svetskog rata 9. maja 1945. godine, Sovjetski avioni su bombardovali Mladu Boleslav. Dve bombe, svaka težine 250 kg, pogodila je fabriku automobila. Eksplozije i požari koji su usledili prvenstveno su oštetili proizvodna postrojenja, međutim proizvodnja je ponovo uspostavljena samo nekoliko meseci nakon toga, prvobitno za kamione, a zatim za putnička vozila.

Automobilska industrija je bila deo plana da se ratom razrušena Evropa ponovo pokrene, iako se pristup razlikovao zavisno od političke situacije svake zemlje. Poput vlasti u Velikoj Britaniji i vlast u Čehoslovačkoj je odabrala da nacionalizuje ključne industrije. Dekret broj 100 stupio je na snagu 27. oktobra 1945. godine, čime je započeta nacionalizacija rudnika i industrijskih preduzeća. Dvogodišnji plan obnove je usledio 1946. godine u cilju ponovne izgradnje ekonomije zemlje i njene stabilizacije.

Poster iz Danske brošure iz 1946. godine prikazuje sasvim nov model Škoda 1101, nazvan ,,Tudor” zbog popularne verzije sa dvoje vrata; ovaj nadimak je postao veoma popularan.

U ovom periodu, u prvom planu je bio izvoz na strana tržišta, što dokazuje i promotivni materijal dvogodišnjeg plana iz 1947. godine: ,,Povećanjem izvoza, možemo da povećamo obim proizvodnje, osiguramo vrednu stranu valutu za državu i pomognemo u smanjenju cene automobila na domaćem tržištu.”

Proizvođač automobila je promenio ime 1946. godine u Narodno preduzeće za motore (AZNP), ali automobili su se i dalje prodavali u okviru Škoda brenda. Ovim je obeleženo konačno razdvajanje od Škoda inženjerske grupe iz Pilsena, koja se spojila sa originalnom Laurin i Klement kompanijom 1925. godine.

Nakon dolaska komunista na vlast u februaru 1948. godine, Čehoslovačka postaje deo Istočnog bloka, koga čine socijalističke države Centralne i Istične Evrope, pod uticajem moćnog Sovjetskog Saveza. U narednih 40 godina ekonomija se promenila u centralističko planiran socijalistički model, u cilju ostvarenja starog komunističkog sna: ,,od svakog shodno njegovoj sposobnosti, prema svakom shodno njegovim potrebama.” Planiranje je sprovedeno kroz petogodišnje planove, koji su određivali koja roba će se proizvoditi, gde će se proizvoditi, koju će cenu imati i koliku platu će dobijati radnici. Izvoz je i dalje bio veoma važan segment ekonomije, jer je donosio preko potrebnu stranu valutu.

Administrativna zgrada AZNP iz 1959. godine “ukrašena” sa propagandnim sloganima komunističkog režima.

U cilju podrške izvoza, kreiran je niz vizuelno upečatljivih postera i brošura na više jezika. Pored advertising sektora same firme AZNP, doprinos su dali i eksterni umetnici, poput grafičkog dizajnera Františeka Kardausa, poznatog po legendarnom Tetra t3 tramvaju, i fotografa Vilema Heckela. Škoda je već imala jaku tradiciju kvalitetnog promotivnog materijala - još od početka tim iz Mlade Boleslav je kreirao kvalitetna marketing rešenja za Laurin i Klement bicikle, motore i kasnije Škoda automobile.

Živopisne ilustracije kao i crno – belo uputstvo

Škoda je 1952. godine započela serijsku proizvodnju prvog automobila celokupno napravljenog od metala – Škoda 1200, kasnije unapređenog u model Škoda 1201. Ovi modeli su bili poznati pod nadimcima: “Sedan” za salonsku verziju, sa različitim varijantama uključujući Station Wagon (STW) /karavan, kombi, pickup i ambulantna kola.

Delimičnim doprinosom efektivnih promotivnih materijala, izvoz je, ne samo u Zapadnu Evropu, bio toliko uspešan da nije bilo dovoljno automobila za domaće kupce. Primera radi, 1955. godine samo 1,682 od 12,530 proizvedenih automobila je ostalo u Čehoslovačkoj, od kojih je većina bila namenjena državnim preduzećima. Dok je izvozni materijal isticao kreativnost i raskoš, lokalni klijenti su bili prinuđeni da čekaju svoju priliku preko ozloglašenih listi čekanja.

Škoda 440 Spartak 1955. godine je predstavljen na Sajmu automobila u Briselu. Nakon ovog uspešnog modela usledio je još popularniji – Škoda Octavia.

Izvoz i njegovo propratno reklamiranje su se isplatili. Škoda automobili su doživeli uspeh u inostranstvu i posebno se isticali u odnosu na Zapadne konkurente. Pored zemalja kao što je Zapadna Nemačka, Španija, Ujedinjeno Kraljevstvo i Francuska, automobili su se izvozili u Australiju i Južnu Ameriku. Na primer, u Čileu Octavia Combi je sklapan i postao popularan među farmerima. Nekoliko jedinica je čak pronašlo put do Sjedinjenih Američkih Država.

Radikalno nov model pojavio se 1964. godine - Škoda 1000MB, prvi automobil brenda masovno proizveden sa samonosećom karoserijom. Nova proizvodna postrojenja su izgrađena u Mladoj Boleslav posebno zbog ovog modela. I danas je ova oblast poznata kao “nova fabrika”, i nalazi se “sa druge strane pruge,” što je poznato svakom Škoda radniku. Veliki deo ovih automobila je ponovo izvezen u inostranstvo. Škoda 1000 MB je postala simbol relativno srećnijeg perioda u socijalističkoj Čehoslovačkoj, perioda koji je naglo prekinut sa invazijom Varšavskog Pakta u avgustu 1968. godine.

Čehoslovačka je prošla kroz osam petogodišnjih planova, od kojih je većina ispoštovana umesto da bude prihvaćena. Poslednji u nizu se odnosio na period 1986-1990. godine, ali pad komunističkog režima 1989. godine je označio kraj planirane ekonomije. Novi politički poredak je sa sobom doneo i tržišnu ekonomiju.

Škoda Auto se uvek dobro prilagođava novim komunikacionim alatkama. Dolaskom Škoda 440 Spartak modela, fotografija je postepeno zamenila originalne dizajn ilustracije. Vremenom, domišljate fotografije su ustupile mesto televizijskim reklamama. Trenutna digitalna era donela je još jednu transformaciju – Škoda Auto sada komunicira putem interneta i socijalnih medija.